Turp, brokoli, lahana ve karnabahar ile birlikte Brassicaceae bitki familyasının üyeleri olan kök sebzelerdir. Fakat, sadece kökleri yenilebilir değildir, kökten yapraklara kadar tüm bitki çiğ veya pişmiş olarak yenilebilir.
Turp denildiğinde akla genellikle, kırmızı renkli ve yuvarlak sebze gelir. Halk arasında en çok bilinen turplar böyle olsalar da, yuvarlak veya farklı şekillerde, kırmızı, pembe, mor, beyaz veya iki renkli olan çeşitleri de bulunmaktadır.
Turp, baharatlı tadı, gevrek ve sulu yapısı nedeniyle yetiştirilen dayanıklı sebzelerdir. Bir mevsimde birden çok kez ekilebilirler ve üç hafta gibi kısa bir sürede hasada hazır hale gelebilirler. Peki turp ne zaman ekilir?
Turp tohumları hem ilkbaharda hem de sonbaharda ekilebilir. Fakat, hava sıcaklıkları 20 santigrat derecenin üzerine çıktığında ekilmesi önerilmez.
Turplar, daha serin koşullarda yetiştirildiğinde en iyisini yapar ve soğuğa toleranslıdır. Bu nedenle turp, yetiştirilmesi en kolay sebzelerden biridir.
Turp Hangi Mevsimde Yetişir
Genellikle ilkbahar veya sonbahar başlangıcında ekilen turp, hava sıcaklıklarının 20 derecenin altında seyrettiği dönemlerde ekilmelidir.
İlkbahar başlangıcında veya Mart ayı itibariyle, toprak işlenebilir hale gelir gelmez doğrudan turp tohumlarını tarlaya veya bahçeye ekebilirsiniz. Eğer bahçenizde turp ekimi yapacaksanız, oldukça kısa sürelerde yetişebildiği için bir anda kilolarca turp elinizde kalsın istemiyorsanız, 2-3 günlük aralıklarla ekmeniz gerekmektedir.
Ayrıca, bulunduğunuz şehrin hava koşullarına göre, yaz mevsimi sonunda veya sonbahar başlangıcına doğru tekrar ekebilirsiniz. Sabah saatlerinde don oluşmaya başladığı aylardan 3-4 hafta önce turp ekimini durdurmanız gerekmektedir.
İlginizi Çekebilir: Bahar Ne Zaman Gelecek
Turp Kaç Ayda Yetişir
İlkbahar aylarında turp tohumu ektiyseniz, olgunlaştıktan sonra toprakta bırakmanız durumunda turplar sertleşecek ve nişastalı bir tada sahip olacaklardır.
Sonbahar aylarında turp tohumu ektiyseniz, olgunlaştıktan sonra havalar serin olursa birkaç hafta toprakta kalabilir. Fakat, hava sıcaklıklarının sıfırın altına düşmeye başlamasından önce toplamanız gerekmektedir.
Farklı turp türleri farklı büyüme sürelerine sahiptir. Fakat, genellikle tohumların çimlenmesinin ardından 3-5 haftalık süreçler içerisinde turplar olgunlaşmış olurlar.
Tam olarak olgunlaşmaya başladığının ilk göstergesi toprağın üzerindeki yeşil yaprak kısmının 15-30 cm aralığında olmasıdır. Diğer gösterge ise, turp kökünün toprağın üst kısmını kabartarak itmesidir.
Turp Nasıl Yetiştirilir
İster büyük bir saksıda, ister bahçenizde turp yetiştirebilirsiniz. Turp için gevşek, bitkiler için zengin organikler barındıran bir toprak kaynağı ve güneşli bir yer gerekmektedir.
Turplar çok fazla gölgeye ekilirse veya komşu sebze bitkilerinin onları gölgelediği yerlere bile ekilirse, tüm enerjilerini daha büyük yapraklar üretmek için harcarlar. Bu nedenle, günde en az 6 saat güneş ışığına maruz kalacağı bir alan ayırmalısınız.
Hızlı büyüdüklerinden, sebze bahçesinde havuç gibi daha yavaş filizlenen bitkiler arasında sıkışabilirler.
Tohumları yaklaşık 0,5-1,5 cm derinliğinde ve 5-10 cm aralıklarla ekmelisiniz. Her bir sıra arasında ise 20-25 cm aralık olmalıdır. Diğer bazı bitkiler gibi yapraklarına destek amacıyla bir sırık dikilmesine veya ip çekilmesine gerek yoktur.
Turp yetiştirirken dikkat edilmesi ve bilmeniz gerekenler şunlardır:
- Genellikle Mart sonu veya Nisan başlangıcında ve Eylül-Ekim aylarında tohumları ekebilirsiniz.
- Turp tohumlarının çimlenmesi için 12-13 derece, gelişimi için ise 15-16 derece ideal sıcaklıklardır.
- Ekilecek toprağın pH değerinin 6-7 arasında olması istenen değerlerdir.
- Tohumları 0,5-1,5 cm derinliğinde oldukça sığ ve 5-10 cm aralıklarla ekmeye özen gösterin
- Şiddetli yağmurlar veya aşırı sulama, fide çıkışını zayıflatabilecek şekilde toprak üst yüzeyinin sertleşmesine neden olabilir. Bu durumda, toprağın üst kısmını yumuşatmak için belli aralıklarla nemlendirebilir veya üst kısmı gevşetebilirsiniz.
- Bakteri ve böcek oluşumuna neden olabileceği için taze gübre kullanmayın.
- Turp bitkisini öldürebileceği için yabani ot ilaçlamalarından uzak durun.
- Nem, turplar için hayati derecede önemlidir. Susuz kalması tadının değişmesine, fazla su ise bitkinin çürümesine sebep olabilir.
- Kökün kurtlanmasını önlemek için odun külünü vereceğiniz gübre ile karıştırabilirsiniz.
- Yabani otların turp gelişimini etkilememesi için sürekli temizlenmesi gerekmektedir. Fakat, bunu yaparken yüzeysel temizlik yapmalısınız. Yoksa, kök zarar görebilir.
İlginizi Çekebilir: 1 Okka Kaç Kilogram
Turp Çeşitleri İsimleri
Türkiye’de turp çeşitleri, yazlık, kışlık ve bahar turpu olarak veya kırmızı, beyaz ve siyah renkleriyle isimlendirilir. Fakat, genel olarak turpun çok daha çeşidi bulunmaktadır.
Türkiye’de yetiştirilen bazı turp çeşitleri şunlardır:
- Siyah Turp: Tat olarak keskin ve acı olan siyah turp, sağlık açısından oldukça faydalıdır. Genellikle salatalarda ve mezelerde kullanılır.
- Kırmızı Turp: Kabuk kısmı kırmızı renkli, için ise beyaz renklidir. Tat olarak hafif acıdır ve salatalarda ve yemeklerde kullanılır.
- Beyaz Turp: Kabuğu ve içi beyaz renkli olan bir turp türüdür. Genellikle salatalarda ve turşularda kullanılır.
- Japon Turpu: Diğer turp türlerinden nispeten küçük boyutu ve pembe-kırmızı rengi ile öne çıkan bir turp çeşididir. Tat olarak hafif tatlıdır ve genellikle turşu yapımında kullanılır.
- Daikon Turpu: Beyaz renkli ve uzun bir turp türü olan Daikon turpu, Japonya ve Çin mutfağında yaygın olarak turşu ve çorba yapımında kullanılır.
- Bayır Turpu: Yaban turpu olarak da adlandırılan bu tür, keskin bir tat ve kokuya sahiptir. Bu nedenle, genellikle et yemekleri ve soslar için kullanılır.
İlginizi Çekebilir: Elmas Kömürden Mi Oluşur
Turp Hangi Ayda Ekilir
Küresel ısınma ile birlikte artık sebzelerin ekilmesi gereken aylar değişmiştir. Fakat, genel olarak ilkbahar için Mart sonu ve Nisan başlangıcı, sonbahar için Eylül-Ekim aylarında ekilmesi uygundur.
Şunu bilmekte fayda var; turp tohumlarının çimlenmesi ve gelişimi için 20 derecenin altındaki sıcaklıklar idealdir. Sıcakların artması durumunda, turp odunumsu veya süngerimsi bir yapıya dönüşebilir. Düşük sıcaklıklarda ise, don olmadan önce hasat tamamlanmalıdır.
Turp Nasıl Saklanır
Yıkandıktan sonra kullanılmayan oda sıcaklığındaki turplar 2-3 gün içerisinde lapa halini alırlar.
Turplar, alt ve üst kısımları kesildikten sonra bir kavanoz soğuk suya konulup, buzdolabında ağzı sıkıca kapatıldığında bir haftadan fazla dayanabilirler.
Dondurulmuş turplar, kendine özgü tatlarını biraz kaybederler. Fakat, bu durum uzun süreli saklamayı kolaylaştırır.
Serin bir ortamda, nemli kumla kaplı bir kabın içerisine bırakılan turplar, üç aya kadar saklanabilirler.
Turpların kurutularak saklanması, turp tadının ortadan kaybolmasına neden olacaktır. Fakat, bu tat değişiminden rahatsız olmayacaksanız, uzun süreli saklamak mümkündür.
Turp Kaç Günde Sulanır
Her hafta belirli bir oranda yağmur almazsa, toprağı haftada en az bir kez iyice ıslatın.
Turp tohumlarını ektiğiniz toprak kumlu ise, haftada bir defadan daha sık sulamanız gerekmektedir.
Toprağın 10-15 cm derinliğine kadar suyun gittiğinden emin olun. Toprağın ne kadar ıslak olduğunu görmek için ince bir çubuğu toprağa saplayarak inceleyebilirsiniz. Suyun işlediği derinlik 5 cm ise su vermeye devam etmelisiniz.
Susuz kalması durumunda tadı ve yapısı bozulacaktır. Ayrıca, çok fazla su vermemeye özen gösterin, yoksa turp kökü çürüyebilir.
Turp Tohumları Ne Zaman Çimlenir
Turp tohumları, doğru hava sıcaklığı ve yeterli nem altında 6-10 günde çimlenir. Bu süreci hızlandırmak veya yavaşlatmak, ortam koşullarıyla doğrudan ilgilidir.
Turp Ne Zaman Hasar Edilir
Turp tohumlarının çimlenmesinin ardından ortam şartlarına bağlı olarak 3-5 haftalık süreler içerisinde olgunluğa ulaşır. Daha erken veya geç hasat edilmesi, yeterli güneş ışığı, toprak verimliliği ve ortam koşulları ile ilgilidir.
Turp Tohumu Ne Zaman Ekilir
Turp ekim zamanı, ilkbahar ve sonbahar başlangıçlarıdır. Genellikle, mevsimsel olarak turp ekim zamanı belirtilse de, hava sıcaklıklarına bağlıdır.
Turp tohumu, hava sıcaklıklarının 20 dereceyi geçmediği ve gelişimi esnasında çok yükselmeyeceğinin bilindiği dönemlerde ekilir. Çimlenme için 12-13 derece, gelişimi için 15-16 derece ideal sıcaklıklardır.
Sonuç olarak, hava sıcaklıklarının 10-20 derece arasında olduğu dönemlerde turp tohumu ekilmesi ideal durumdur.
Yaz Mevsiminde Turp Olur Mu
Bulunduğunuz konumda yaz mevsimi 20-25 derecenin çok üzerine çıkmıyorsa, turp bulunması veya yetiştirilmesi mümkündür.
Aslında her hava sıcaklığında turp yetiştirilebilir. Fakat, istenilen kalitede ürün oluşmayacaktır. Çünkü, turp, çok sıcak havaları sevmeyen bir bitkidir. Çok sıcak havalarda, bilindik tadı ve gevrekliği yerine süngerimsi ve odunumsu bir yapıya dönüşecektir.
İlginizi Çekebilir: Kiloya Göre Su İçme Tablosu